Akran Zorbalığı Nedir? Nasıl Önlenebilir?
Akran zorbalığı, son senelerde çocuklar arasında yaygın bir saldırganlık biçimi olarak görülmektedir. Bu konuya dikkat çekmek önemlidir. Akran zorbalığı, bir kişinin ya da grup insanın diğer bir kişiye ya da gruba karşı kasıtlı olarak saldırgan davranışlar sergilemesi durumudur.
Bu davranışlar genellikle güç dengesizliğinden kaynaklanır ve mağdurların psikolojik veya fiziksel zarar görmelerine neden olabilir. Akran zorbalığı genellikle okul ortamlarında görülse de iş yerinde, sosyal ortamlarda ve hatta dijital platformlarda da yaşanabilir. Çocuğunuzun akran zorbalığına maruz kaldığını anlamanın ilk adımı, akran zorbalığının ne olduğunu bilmektir.
Akran zorbalığı, okul çağındaki çocuklar arasında görülen ve güç dengesizliğine dayanan tekrarlayıcı saldırgan davranışları içerir. Bu makalemizdeAkran Zorbalığı Nedir? Nasıl Önlenebilir? konularına odaklanacağız.
Güç Dengesizliği, çocuklar arasındaki fiziksel güç, popülarite, ve ekonomik durum farklılıkları gibi unsurlara dayalı dengesizlikleri ifade eder. Akran zorbalığına maruz kalan çocuklar genellikle bu tür farklılıkları kullanarak fiziksel veya sözlü saldırgan davranışlar sergilerler.
Tekrarlayan Saldırgan Davranışlar, özellikle mağdur çocuğun tepki göstermediği veya gösteremediği durumlarda artarak devam eder ve sona ermesi daha da zorlaşabilir.
Akran zorbalığının ne olduğunu ve çözümleri ile birlikte nasıl önlenebileceğini anlatmaya başlayalım.
Akran Zorbalığı Tutumları Nelerdir?
- Sataşma,
- Alay etme, sözlü taciz,
- Birini rezil etme,
- Fiziksel saldırı
- Mağdurun öz saygısını kasıtlı olarak zedelemeyi amaçlayan dedikodu yayma ve duygusal manipülasyon gibi saldırgan eylemler
Bir çocuğu arkadaşlarının yanında rencide edici isimler vererek küçük düşürmek zorba tutumların bir örneği olarak gösterilebilir. Bu gibi durumlar ne yazık ki çocuklar arasında şakalaşma olarak algılanabiliyor.
Oysa ki, güç dengesizliğinden kaynaklanan bir durum söz konusu olduğunda, bu artık kabul edilebilir bir şakalaşma olarak adlandırılamaz. Bu konuda neler yapabileceğinizi ve nasıl önleyebileceğinizi anlatmaya devam edeceğiz.
Sosyal Açıdan Akran Zorbalığı
Sosyal açıdan akran zorbalığı birçok şekilde gerçekleştirilebilir. Sosyal akran zorbalığının bazı yaygın biçimleri şunlardır:
- Görmezden gelme,
- Dışlama ve yalnızlaştırma
Örneğin, başka çocuklara mağdur edilen bir çocuğu hedef göstererek onunla arkadaş olmamalarını söylemek suretiyle, çocuğun dışlanmasını amaçlayan davranışlar yaygın bir şekilde karşımıza çıkmaktadır.
Bu tür durumlar maalesef sıkça yaşanmakta ve dikkat gerektirmektedir. Okulda ve sosyal ortamlarda yalnız kalan bir çocuğun kimlik ve sosyal ilişkiler açısından yaşadığı zorluklar büyük olabilmektedir. Akran zorbalığı şiddetli boyutlara ulaştığında, çocuğun depresyona girmesine hatta intihar etmesine neden olabilir.
Maddi Açıdan Akran Zorbalığı
- Akran zorbalığının bir türü de bir çocuğun maddi açıdan sömürülmesi, zorla yiyecek veya içecek aldırması ya da mağdur çocuğun yiyeceklerinin elinden alınması.
- Güç dengesizliği nedeniyle dezavantajlı konumda olan çocuk genellikle daha önceki yalnızlaştırma deneyimleri sebebiyle tepki veremeyebilir.
- Bu tür davranışlar da oldukça yaygındır, ciddi sonuçlar doğurabilir, insanın ruh sağlığını etkileyebilir ve yaşam kalitesini düşürebilir. Gençler arasındaki bu tür olumsuz etkileşimler, kişinin özsaygısını ve kendine olan güvenini derinden sarsabilir.
Ödevlerin Zorla Yaptırılması
- Ödevlerin zorla yaptırılması da yaygın bir sorundur. Tehdit altında hisseden çocuk, çıkış yolu bulmakta zorlanabilir ve zorbalık yapan diğer çocuğun ya da çocukların ödevlerini yapmak zorunda kalabilir. Bu tavrın, çocuğun zamanını ve enerjisini gasp etmek anlamına geldiği unutulmamalıdır. Çocuk, başkalarının ödevlerini seve seve değil, mecbur kaldığı için yapmaktadır.
Diğer Çocuğa Suçu Üstlenmesi İçin Baskı Yapmak
- Diğer bir çocuğun suçunu üstlenmeye zorlama, öğretmenlerin en kolay fark ettiği akran zorbalığı türlerinden biridir ve disiplin cezası almasına yol açabilir. Başkasını suçlamak, zorba davranışlarda bulunan çocukların sıkça başvurduğu bir eylemdir ve özellikle sınıf öğretmenleri, öğrencilerini daha iyi tanıdıkları için bu tür davranışları kolayca ayırt edebilirler.
- Şantaj ve tehdit, özellikle internet ortamında gerçekleşen siber zorbalığın yaygınlaşan ciddi bir problem olduğunu göstermektedir. İnternet üzerinden yapılan akran zorbalığının, yüz yüze gerçekleşen akran zorbalığından daha kolay bir biçimde gerçekleştirilebildiğine dair araştırmalar bulunmaktadır.
İnternet ortamında herkese karşı teşhir etme, aşağılama ve saldırma gibi davranışlar bir çocuğu derinden etkileyebilir ve duygusal olarak ciddi zararlara neden olabilir.
Din, Dil, Irk, Mezhep ve Cinsiyet Ayrımcılığına Dayalı Aşağılama
Din, dil, ırk, mezhep ve cinsiyet ayrımcılığına dayalı aşağılama, bir çocuğun ya da grupların azınlık veya dezavantajlı bir kategoriye dahil olduğunu öğrendikten sonra sergilenen saldırgan tutumları içerir. Göçmen ve yabancı uyruklu çocuklara yönelik dışlama ve aşağılama da akran zorbalığı olarak kabul edilmektedir.
Öte yandan, kız çocuklarına yönelik akran zorbalığı genellikle erkek akranlarla yakınlaşma iddiaları ve dedikodularla ortaya çıkarken, erkek çocuklarına yapılan akran zorbalığı genellikle kız çocuklarına benzetilerek ve yeterince "erkeksi" olmadıkları gerekçesiyle suçlanmaktadır.
Bu durum cinsiyet temelli ayrımcılığın farklı yönlerini ortaya koymaktadır. Din, dil, etnik köken, mezhep ve cinsiyet ayrımcılığı, toplumun farklı kesimleri arasında ayrım yapılmasına yol açan ve genellikle eşitsizliklere neden olan yaygın sosyal sorunlardır. Bu tür ayrımcılık, sosyal adalet ve eşitlik mücadelelerinin merkezinde yer almaktadır ve derin sosyal, kültürel ve tarihsel kökleri bulunmaktadır. Bu konuların incelenmesi, daha adil ve kapsayıcı toplumlar için önemli bir adımdır.
Fiziksel Akran Zorbalığı
Akran zorbalığı yapan çocuklar bazen bunu fiziksel boyutta da bunu uygulayabilir. Maalesef, bu tür zorbalık kurbanları için ciddi psikolojik ve duygusal etkilere yol açabilir. Bu konuda farkındalık yaratmak ve önlem almak önemli. Fiziksel akran zorbalığı, bir çocuğun bedenine veya eşyalarına zarar vererek gerçekleşir.
- Tekme atmak,
- Vurmak,
- Tokatlamak,
- Çelme takmak,
- Tükürmek,
- İtmek,
- Eşyalarını kırmak, bozmak veya çalmak
Cinsel Akran Zorbalığı
Akran zorbalığı aynı zamanda cinsel boyutta da görülebilir. Maalesef çocuklar arasında cinsel taciz ve cinsel şiddet aslında göründüğünden daha sık yaşanan durumlardır. Cinsel akran zorbalığı, gizlice fotoğraf çekme, cinsel içerikli tekliflerde bulunma, zorla cinsel temas kurma veya cinsel saldırı gibi şekillerde kendini gösterebilir. Bu tür akran zorbalığının mağdur açısından ciddi psikolojik ve duygusal sonuçları olabilir ve daha fazla farkındalık ve müdahale gerektirir.
Kimler Akran Zorbalığına Maruz Kalabilir?
Genellikle akran zorbalığına maruz kalan çocuklar, birkaç açıdan risk altında olabilirler. Diğer çocuklar tarafından farklı olarak algılanan çocukların daha büyük risk altında olduğu düşünülmektedir. Örneğin, risk altındaki çocuklar arasında farklı etnik kökene sahip olanlar, gözlük kullananlar, boyu kısa olanlar, depresyon belirtileri gösterenler, sınırlı özgüvene sahip olanlar, popüler olmayanlar, dikkat çekmek amacıyla farklı davranan çocuklar yer alıyor.
Kimler Akran Zorbalığı Yapabilir?
Zorbalık eğilimleri olan kişiler genellikle düşük özsaygıya sahip, kontrol istekleri yüksek, akran zorbalığı yapan çocuklarla arkadaşlık eden, agresif tavırlar sergileyen, kuralları ihlal eden, empati eksikliği olan, kendini diğerlerinden üstün görmeye meyilli bireylerdir. Onlar, arkadaşlar arasında kendi popülerliğini farklı amaçlar için kullanırlar.
Ayrıca, aileden yeterince sevgi görmeyen, ev içi şiddet tanıkları ve mağdurları diğerlerine göre zorbalık yapmaya daha eğilimli olabilirler. Bu eğilimler genellikle çocukluk dönemindeki deneyimler, aile yapıları ve sosyal çevre gibi faktörlerin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.
Toplumdaki güç ilişkileri ve dengesizlikleri çeşitli sosyal ortamlarda değişebileceğinden, zorbalık yapan bir çocuk başka bir sosyal grupta zorbalığa maruz kalabilir. Örneğin, okulda zorbalık yapan biri, okul dışındaki farklı arkadaş çevresiyle etkileşime geçtiğinde zorbalığa maruz kalabilir.
Çocuğunuzun zorbalığa maruz kalıp kalmadığı konusunda emin olamıyorsanız, dikkat etmeniz gereken belirtiler neler olabilir?
Bazı çocuklar endişelerini sözlü olarak ifade etmeyebilir, bu yüzden çocuğunuzun duygusal durumunu gözlemlemek önemlidir. Dikkat etmeniz gereken bazı işaretler şunlardır:
- Nedeni belirsiz morluklar, çizikler, kırıklar ve iyileşmeyen yaralar gibi fiziksel izler
- Okula gitmekten veya okul etkinliklerine katılmaktan kaçınma
- Endişeli, gergin veya aşırı dikkatli davranma
- Okulda ya da okul dışında çok az sayıda arkadaşa sahip olma
- Arkadaşlık ilişkilerinin aniden sonlanması veya sosyal ortamlardan kaçınma
- Kıyafetlerin, elektronik cihazların veya diğer kişisel eşyaların kaybolması veya zarar görmesi
- Sürekli para isteme
- Akademik performansta düşüklük
- Devamsızlık veya okuldan arayıp eve gelmek isteme
- Yetişkinlerin yanında olmak isteme
- Uykusuzluk çekme ve kabus görmek
- Baş ağrısı, mide ağrısı veya diğer bedensel rahatsızlıklardan şikayet etme
- İnternet veya telefonda vakit geçirdikten sonra (makul bir neden olmaksızın) sürekli gergin olma
- Özellikle internetle ilgili faaliyetler konusunda alışılmadık derecede ketum davranma
- Agresif davranışlar sergileme veya öfke patlamaları yaşama
Çocuklarınıza okulda, sosyal ortamlarda ve internet kullanımında neyin doğru neyin yanlış olduğunu sormak önemlidir. Açık iletişim kurmak, çocuğunuzun size yaşadıklarını rahatlıkla anlatmasını sağlayacaktır.
Akran Zorbalığını Nasıl Önleyebiliriz
1. Çocukların arasındaki zorbalığın engellenmesi için birçok kişiye ve kuruma görev düşmektedir. Öncelikle, çocuğun büyüdüğü ortamın şiddetsiz ve huzurlu olması önemlidir. Şiddet gören veya tanık olan çocukların zorbalığa maruz kalma olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle aile içinde hiçbir şekilde şiddeti tolere etmemek gerekmektedir.
2. Ebeveynler olarak çocuğunuzun duygularını ve düşüncelerini dikkate alarak, onlarla şiddet veya zorbalık içeren durumları konuşun ve ne anladıklarını anlamak için çaba gösterin. Bu yöntemi benimseyerek, çocuğunuz zorbalıkla karşılaştığında sesini çıkarabilecek veya size açılabilecek bir ortam oluşturmuş olursunuz.
Eğer çocuğunuz okula gitmek istemiyorsa, sürekli mazeretler buluyorsa ve mutsuzsa, akran zorbalığına maruz kalma ihtimalini göz ardı etmemeniz önemlidir. Onun arkadaşlarıyla ilgili sorular sorarak ve öğretmeniyle iletişime geçerek durumu daha yakından takip etmelisiniz.
3. Küçüklerinize erken yaşlardan itibaren nazik olmayı, arkadaşlarını dışlamamayı, çatışmalardan kaçınmayı, incitici dil kullanmamayı ve farklı cinsiyetlere ve farklılıklara saygı duymayı öğretmek için rehberlik edebilirsiniz.
Çocuklara ve gençlere empati, saygı ve sorumluluk gibi değerleri öğretmek akran zorbalığını azaltmada etkili olabilir. Bu tür değerleri erken yaşlarda öğrenmek çocukların sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardımcı olabilir.
4. Çocuğunuza iyi bir örnek olun. Sözlerinizi eylemlerinizle de desteklerseniz, çocuğunuzun davranışlarını benimsemesine yardımcı olabilirsiniz.
5. Akran zorbalığının durdurulabilmesi için sadece ailelere değil, toplumun her kesimine sorumluluk düşmektedir. Akran zorbalığının önlenmesi için eğitim kurumlarında ve toplum genelinde farkındalık yaratmak önemlidir. Okul yönetimi de bu konuda dikkatli olmalı ve çözümler üretmelidir. Etkili iletişim becerileri, problem çözme yetenekleri ve sosyal dayanışma gibi konularda yapılan eğitimler de akran zorbalığının önlenmesine yardımcı olabilir.
Okulların, öğrenciler arasında yaygın olan zorbalık durumunu gözlemlemesi ve buna göre eylem planları oluşturması gerekmektedir. Bu amaçla ayrı bir komitenin oluşturulması işleri kolaylaştıracaktır. Her okulun bu yaklaşımı benimseyerek bir rehber belirlemesiyle akran zorbalığı önemli ölçüde azaltılabilir.
Öğretmenlerin ve idarenin bu konuya eğilmesi son derece önemlidir. Sınıflarda bu konuya ayrıca yer verilmesi, akran zorbalığına karşı farkındalık yaratacaktır. Rehberlik öğretmenleri bu konuda öncülük edebilir.
Ayrıca, toplumda akran zorbalığının ciddiye alındığına dair net bir mesajın olması ve mağdurlara destek verilmesi de son derece önemlidir. Bu destek hem psikolojik hem de hukuki anlamda olabilir. Akran zorbalığının önlenmesi için sadece aileler değil, aynı zamanda kurumları ve toplumu genel olarak dönüştürmek gereklidir.
Bakicibuldum.com'daki Oyun Ablası ile Çocuğunuz Mutlu Olsun
Bugün,Akran Zorbalığı Nedir? Nasıl Önlenebilir? makalemizde akran zorbalığı konusunu ele aldık. Çocuğunuz, akran zorbalığı ile karşı karşıya kaldığında genellikle bu durumu ailesiyle paylaşmakta zorlanabilir.
Ancak, pedagojik formasyon eğitimi almış, psikoloji, sosyoloji veya çocuk gelişimi gibi alanlarda eğitim görmüş oyun ablaları, çocuğunuza bu konuda destek olabilirler. Eğitimli oyun ablasıyla vakit geçiren çocuklar, bu sorunla nasıl başa çıkacaklarını öğrenebilirler. Eğitimli bir oyun ablası bulmak isterseniz, Bakicibuldum.com üzerinden üniversite eğitimi almış oyun ablalarıyla kolayca iletişime geçebilirsiniz.
Bakicibuldum.com'dan oyun ablası bulan aileler çok mutlu ve memnun.
Bakicibuldum.com hakkında bilgi almak için support@bakicibuldum.com adresimize e-posta gönderebilirsiniz. Unutmayın, çocuğunuzun mutluluğu için doğru desteği almak çok önemlidir.
Yazar Dilara Arslan